Bệnh hen suyễn (hen phế quản): biểu hiện thường gặp và cách điều trị
Người đăng/tác giả
: Pacific Cross
Nội dung bài viết / Table of Contents
This post is also available in: English
Hen phế quản là bệnh lý của đường hô hấp. Bệnh đặc trưng bởi những cơn khó thở khởi phát đột ngột khi có một yếu tố khởi kích. Các yếu tố gây khởi phát cơn hen khác nhau tùy theo từng người bệnh, thông thường đó là những chất kích thích dị ứng như mùi, lông động vật, côn trùng, vận động thể lực…
Chúng ta không thể điều trị hết hẳn bệnh hen suyễn mà các liệu pháp điều trị hiện tại chỉ là kiểm soát cơn hen với hai mục tiêu chính là giảm số lần tái phát cơn hen và ngăn ngừa những trường hợp cơn hen nặng phải nhập viện.
Bệnh hen suyễn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
Những bệnh nhân bị hen suyễn lâu năm thường biết được những triệu chứng báo trước cơn hen sắp xảy ra như ho, hắt hơi, mệt… và họ hoàn toàn ngăn ngừa được bệnh diễn tiến nặng khi kịp thời sử dụng các loại thuốc cắt cơn tác dụng nhanh. Người bị hen hoàn toàn có thể sống và sinh hoạt như người bình thường nếu bệnh được theo dõi và điều trị đúng cách.
Để hiểu về bệnh hen suyễn (hay còn gọi là bệnh hen phế quản), trước tiên bạn cần phải hình dung được nguyên lý hoạt động của đường hô hấp. Đường dẫn khí có dạng hình ống giúp đưa không khí vào và ra khỏi phổi bạn.
Những người bị hen suyễn sẽ bị viêm đường hô hấp. Tình trạng viêm làm đường hô hấp bị phù nề, trở nên rất nhạy cảm, và có xu hướng phản ứng mạnh với một số chất hít vào.
Khi đường dẫn khí bị kích ứng , các cơ hô hấp xung quanh thắt chặt lại. Điều này khiến đường dẫn khí bị thu hẹp, ngăn cản không khí đi vào phổi. Chỗ phù nề cũng có thể diễn tiến tệ hơn khiến cho đường hô hấp thậm chí còn thu hẹp hơn nữa.
Các tế bào trong đường hô hấp có thể tạo ra nhiều chất nhầy hơn mức bình thường. Chất nhầy là một loại chất đặc, dính có thể làm đường hô hấp hẹp hơn.
Chuỗi phản ứng này có thể gây nên các triệu chứng hen phế quản. Các triệu chứng có thể xuất hiện mỗi lần đường hô hấp bị viêm.
Bệnh hen suyễn được chia làm 5 loại phổ biến, bao gồm:
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WTO), hen suyễn là một trong những bệnh không lây phổ biến. Đây là loại bệnh mạn tính ở đường dẫn khí của phổi gây viêm và thu hẹp đường dẫn khí. Hiện nay khoảng 235 triệu người trên khắp thế giới đang bị hen suyễn. Hen suyễn là căn bệnh thường gặp ở trẻ em.
Hen suyễn có tỷ lệ tử vong tương đối thấp so với các bệnh mạn tính khác nhưng hầu hết các trường hợp tử vong liên quan đến hen suyễn thường xảy ra ở những nước thu nhập thấp và trung bình thấp, trong đó có Việt Nam. Thuốc không thể chữa khỏi bệnh nhưng có thể giúp kiểm soát bệnh.
Các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp bao gồm:
Nếu bạn gặp phải những triệu chứng này, không có nghĩa là bạn đã bị hen suyễn. Cách tốt nhất để chẩn đoán chính xác bệnh hen suyễn là làm xét nghiệm chức năng phổi, kiểm tra bệnh sử (bao gồm loại và mức độ của các triệu chứng) và khám lâm sàng.
Khó thở, ho khan và ngực căng cảm là những triệu chứng thường gặp của bệnh hen suyễn.
Nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng được đề cập ở trên, hay có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa và tình trạng bệnh lý có thể khác nhau ở nhiều người. Hãy luôn thảo luận với bác sĩ để được chỉ định phương pháp chẩn đoán, điều trị và xử lý tốt nhất dành cho bạn.
Hiện nay chưa biết rõ nguyên nhân phát sinh chính xác của bệnh hen phế quản. Các nhà nghiên cứu cho rằng sự tương tác giữa một số yếu tố di truyền và yếu tố môi trường gây nên bệnh hen suyễn, hầu hết thường tác động trong giai đoạn đầu đời. Những yếu tố này gồm có:
Nếu bệnh hen phế quản hay dị ứng hiện diện trong gia đình bạn, việc tiếp với các chất kích thích (ví dụ như khói thuốc lá) có thể khiến đường hô hấp của bạn phản ứng mạnh hơn so với các chất trong không khí.
Cơn hen có thể xảy ra khi bạn tiếp xúc với “các chất kích hoạt bệnh hen suyễn’’. Các chất kích hoạt mà bạn gặp phải có thể khác với những người bị hen suyễn khác. Các chất kích hoạt có thể là:
Theo WHO, bệnh hen suyễn là tình trạng bệnh lý thường gặp ở trẻ em. Trên thực tế, hen suyễn tác động đến mọi người thuộc mọi độ tuổi nhưng nó thường chớm phát khi bạn còn nhỏ nếu bạn:
Trong số những trẻ mắc bệnh hen suyễn thì lệ trẻ nam thường nhiều hơn trẻ nữ. Nhưng ở những người trưởng thành thì có sự đảo ngược, nhiều phụ nữ mắc bệnh hen suyễn hơn nam giới.
Hiện nay, chưa có bằng chứng rõ ràng về vấn đề giới tính và các hormone sinh dục đóng vai trò ra sao trong việc gây nên bệnh hen suyễn.
Một số người tiếp xúc với các hóa chất kích thích nhất định hay bụi công nghiệp tại nơi làm việc sẽ có nguy cơ cao bị hen suyễn. Loại hen suyễn này được gọi là hen suyễn nghề nghiệp.
Bệnh hen suyễn là một căn bệnh mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng bạn có thể kiểm soát và giảm các triệu chứng của nó.
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Rất nhiều người thắc mắc bệnh hen suyễn có nguy hiểm không và câu trả lời cho vấn đề này chính là tùy vào tình trạng bệnh. Để chẩn đoán được kết quả sức khỏe người bệnh tốt nhất, bác sĩ sẽ tiến hành xem xét dựa trên nhiều yếu tố.
Thứ nhất là yếu tố bệnh sử và tiền sử gia đình, bác sĩ sẽ hỏi về gia đình bạn có ai đã từng mắc bệnh hen suyễn và dị ứng không. Bác sĩ cũng có thể hỏi bạn có các triệu chứng hen suyễn không cũng như khi nào và bao lâu thì chúng xảy ra.
Hãy cho bác sĩ biết nếu các triệu chứng bạn mắc phải chỉ xuất hiện trong những khoảng thời gian nhất định của năm hoặc chỉ xuất hiện ở những nơi nhất định, hoặc các triệu chứng trở nên tệ hơn vào ban đêm. Bác sĩ cũng có thể hỏi bạn về tình trạng sức khỏe liên quan mà có khả năng ảnh hưởng đến việc quản lý bệnh.
Bên cạnh đó, bác sĩ có thể khám lâm sàng bằng cách lắng nghe hơi thở của bạn và tìm kiếm các dấu hiệu của hen suyễn hay dị ứng.
Ngoài ra, bác sĩ sẽ kiểm tra chức năng phổi bằng cách sử dụng một xét nghiệm gọi là đo hô hấp ký để kiểm tra phổi của bạn đang hoạt động thế nào. Bài kiểm tra này giúp đo lường lưu lượng không khí tối đa bạn có thể hít vào và thở ra.
Các xét nghiệm khác có thể bao gồm:
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh hen suyễn, hãy tránh tiếp xúc với các chất kích thích khói thuốc, bụi và hóa chất.
Hen suyễn là tình trạng bệnh lý mạn tính không có thuốc chữa khỏi. Mục tiêu của các phương pháp điều trị hen suyễn là để kiểm soát được bệnh. Kiểm soát bệnh hen suyễn tốt sẽ:
Để điều trị bệnh hen suyễn thành công, bạn nên:
Hai loại thuốc điều trị hen suyễn hiện nay gồm: thuốc kiểm soát dài hạn và thuốc tác dụng nhanh chóng (thuốc cắt cơn).
Đối với thuốc kiểm soát dài hạn, đa số những người bị hen suyễn đều cần dùng thuốc kiểm soát dài hạn mỗi ngày để giúp ngăn ngừa các triệu chứng.
Tác dụng hữu hiệu nhất của thuốc dài hạn là giúp giảm viêm đường hô hấp, phòng tránh các triệu chứng ngay từ giai đoạn chớm phát.
Những loại thuốc này gồm có: corticosteroid dạng hít, Cromolyn, Omalizumab (anti-IgE). Nếu bạn mắc bệnh suyễn nặng, bạn có thể phải uống thuốc corticosteroid dạng viên hay dạng lỏng trong một thời gian ngắn để kiểm soát trình trạng bệnh.
Đối với thuốc tác dụng nhanh, tất cả những người bị hen suyễn đều cần dùng thuốc tác dụng nhanh để giúp giảm thiểu các triệu chứng có thể bùng phát.
Nhóm đồng vận beta 2 có tác dụng nhanh chóng (Albuterol, pirbuterol, levalbuterol hay bitolterol) là lựa chọn đầu tiên. Những loại thuốc khác gồm có ipratropium (chất kháng tiết cholin), prednisone, prednisolone (steroids dạng uống).
Bạn nên dùng thuốc tác dụng nhanh khi bạn mới khởi phát các triệu chứng hen suyễn. Nếu bạn sử dụng loại thuốc này nhiều hơn 2 ngày 1 tuần, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát tình trạng hen suyễn của bạn. Bạn có thể cần phải thay đổi cách trị hen suyễn của bản thân.
Đa số những người bị hen suyễn, kể cả trẻ em, có thể kiểm soát các triệu chứng một cách an toàn bằng cách thực hiện theo các liệu trình điều trị hen suyễn. Tuy nhiên, có những thời điểm bạn cần phải nhờ đến sự chăm sóc y tế.
Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu:
Gọi Trung tâm Cấp cứu 115 để được chăm sóc cấp cứu nếu:
Bệnh hen suyễn kém kiểm soát có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của bạn. Tình trạng này có thể dẫn đến:
Trong một số trường hợp hiếm hoi, bệnh hen suyễn có thể dẫn đến một số biến chứng hô hấp nghiêm trọng, bao gồm:
Tất cả các biến chứng trên đều đe dọa tính mạng, cần phải được điều trị thích hợp.
Nếu bị bệnh hen suyễn, bạn sẽ cần sự chăm sóc dài hạn. Chữa hen suyễn thành công đòi hỏi việc chủ động chăm lo cho sức khỏe bản thân và theo sát kế hoạch điều trị. Kế hoạch này sẽ giúp bạn biết uống thuốc khi nào và như thế nào, đồng thời giúp bạn xác định các chất kích hoạt bệnh hen suyễn và quản lý bệnh tình nếu các triệu chứng hen suyễn trầm trọng hơn.
Để kiểm soát bệnh hen suyễn, bạn nên cùng hợp tác với bác sĩ để quản lý bệnh tình của bạn hay của con bạn. Trẻ em từ 10 tuổi trở lên (hoặc trường hợp trẻ nhỏ hơn) nên được giáo dục sức khỏe và chủ động quan tâm đến tình trạng bệnh của mình. Điều quan trọng là bạn phải giữ vai trò chủ động trong việc kiểm soát bệnh hen phế quản bằng những hành động như:
Với sự ra đời của nhiều loại thuốc mới, chiến lược và hướng dẫn điều trị hen luôn được cập nhật hàng năm nhằm cải thiện khả năng kiểm soát cơn hen. Với những nghiên cứu mới và những tiến bộ trong y khoa, bệnh hen suyễn của bạn có nhiều cơ hội được kiểm soát ổn định với sự phối hợp hai loại thuốc cắt cơn và ngừa cơn.
Ngoài vai trò của bác sĩ và thuốc men, vai trò của bản thân bạn trong việc kiểm soát bệnh cũng rất quan trọng. Bạn nên tránh các yếu tố kích thích hen (nếu biết), ngưng hút thuốc lá vì thuốc lá có thể dẫn đến viêm đường hô hấp mạn tính không phục hồi, tập luyện thể lực và sử dụng thuốc đều đặn theo toa của bác sĩ.
Chủ động ghi lại triệu chứng và số lần phải dùng thuốc cắt cơn trong một tuần hoặc một tháng là cần thiết nhằm cung cấp thông tin cho bác sĩ về mức độ ổn định bệnh của bạn. Nếu như bệnh tái phát nhiều lần trong tuần hoặc trong một tháng, bạn cần phải được điều trị. Một số trường hợp hen ở trẻ nhỏ có thể tự hết khi trưởng thành.
Các bậc cha mẹ đừng quá lo lắng mà hãy dành thời gian tìm hiểu thêm cách phòng ngừa và xử trí bệnh cho trẻ. Đối với trẻ lớn hơn, hướng dẫn trẻ biết nguyên nhân kích thích cơn hen và các triệu chứng khò khè, khó thở, ho khi cơn hen bắt đầu diễn ra cũng như cách sử dụng thuốc xịt cắt cơn là rất cần thiết vì trẻ vốn hiếu động và khi cơn hen xảy ra có thể bạn không ở bên cạnh trẻ.
Nếu bạn lên cơn hen nặng, bạn cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Điều đầu tiên bạn nên làm là sử dụng ống hít cứu hộ. Ống hít cứu hộ sử dụng các loại thuốc tác dụng nhanh để mở đường thở của bạn. Nó khác với ống hít duy trì mà bạn sử dụng hàng ngày. Bạn nên sử dụng ống hít cứu hộ khi các triệu chứng làm phiền bạn và bạn có thể sử dụng nó thường xuyên hơn nếu cơn bùng phát của bạn nghiêm trọng.
Nếu ống hít cứu hộ của bạn không giúp được gì hoặc bạn không mang theo bên mình, hãy đến khoa cấp cứu. Các dấu hiệu đặc biệt lưu ý như:
Bệnh hen suyễn nặng hơn vào ban đêm đôi khi được gọi là bệnh hen suyễn ban đêm hoặc hen suyễn về đêm. Không có lý do chắc chắn rằng điều này xảy ra, nhưng có một số phỏng đoán có học thức. Bao gồm các:
Hy vọng những thông tin chúng tôi cung cấp trên đây giúp bạn và người thân bớt lo lắng và tự tin hơn trong quá trình điều trị hen suyễn.
Pacific Cross Việt Nam không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hoặc phương pháp điều trị.
Thấu hiểu được tầm quan trọng của sức khỏe, Pacific Cross Việt Nam hy vọng được đồng hành để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân thân trên chặn đường phía trước. Chúng tôi cung cấp các chương trình bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm du lịch phù hợp cho từng yêu cầu và ngân sách khác nhau của khách hàng. Và để được tư vấn miễn phí, đầy đủ về thông tin bảo hiểm sức khỏe, anh chị có thể để lại tin nhắn TẠI ĐÂY.
Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:
Nguồn tham khảo
